Yayınevlerine dosya göndermek konusuyla ilgili en kapsamlı içerikleri ve etkinlikleri hazırlayan az sayıdaki mecradan biri olduğumuz için KalemKahveKlavye adına ve kendi adıma mutluyum. Yaratıcı yazarlık, derin okuma ve editörlük mevzularına dair sürekli yayın yapan mecralar Türkiye’de az. Olanların birçoğu da kendi kişisel deneyimlerini aktarırken kişilere göre değişebilecek noktaları boş bıraktığı için işin mekanizması ile ilgili yanlış anlaşılmalar veya bilgi kirliliği olabiliyor.
Farklı yayınevlerine, kurumlara, yazarlara ve yazar adaylarına geliştirici editörlük, kitap editörlüğü ve redaksiyon çözümleri sunan bir editör olmamın yanı sıra mütevazı yazarlık deneyimimle de öğrendiklerimi aktarmak, bu alanda hatırı sayılır bir kaynak sunmak için 2017’de KalemKahveKlavye’nin alt sitesi 3K Atölye’yi (atolye.kalemkahveklavye.com) yayına açtım.
Buradaki ilk içeriklerden birisi de “Yayınevlerine Kitap Dosyası Gönderme Rehberi“ydi. Bu yazıya gülen, onu ciddiye almayan da oldu ama aradan geçen zamanda sürekli güncellenen, özelden veya yorum olarak gelen her soruya bilgim dahilinde cevap verdiğim bu yazı bugün en güncel bilgilerle, yayınevlerine dosya göndermek isteyen birçok yazar adayına yardımcı olmaya devam ediyor.
Biz editörler ve/veya “deneyimli” yazarlar tarafından bakınca çok basit ama yazar adayları için karmaşık ve tedirgin edici noktalar olduğunu, gelen yorumlardan ve mesajlardan görüyorum.
Bu yüzden en çok kafa karıştıran birkaç soruyu ve cevabını derlemek istedim. Faydası olması dileğiyle.
**
SORU #1 · Dosyamı aynı anda birden çok yayınevine gönderdim. Sorun olur mu?
CEVAP #1: Bir sözleşme imzalayarak dosyanızın haklarını yayınevine teslim etmediğiniz sürece dosya sizindir ve istediğiniz kadar yayınevine başvuru yapabilirsiniz.
Ancak…
Gelişigüzel hazırlanmış e-posta listeleriyle, hangi yayınevi ne basıyor diye bakıp incelemeden, e-posta alıcı listesine onlarca yayınevinin adresini açık veya bcc şeklinde yazarak (ikisi de çok ayıp) gönderirseniz hem komik duruma düşersiniz hem de aslında mevzuyu pek anlamamışsınız demektir.
Çünkü; her yayınevinin dosya alım koşulları ve yayın yaptığı türler farklıdır.
Bu yüzden yazdığınız dosyanın türünü, içeriğini, raftaki ve kategorizasyondaki yerini iyi bilmenizde ve yayınevlerini buna göre elemenizde fayda var.
Bu yüzden tek bir dosyayı Türkiye konjonktüründe yirmi yayınevine birden gönderme ihtimaliniz biraz düşük. Şiir basmayan bir yayınevine şiir, fantastik basmayan bir yayınevine fantastik göndermenizin size katkısı olmayacaktır.
İyi yazar, her şeyden önce iyi okurdur. Bu yüzden bir kitap dosyası hazırlamayı ve yayınevlerine dosya göndermek aşamasını göze aldığınıza göre zaten sizin türünüzde yayın yapan yayınevlerini az çok biliyor olmanız gerekir. Yoksa o örnekleri hiç okumadan mı yazdınız?
Daha fazla detay için bunu da okuyabilirsiniz: Birden Fazla Yayınevine Dosya Göndermek Meselesi
SORU #2 · Birden fazla parçadan oluşan bir dosya hazırlamak istiyorum. (Öyküler, denemeler, bağımsız yazılar, v.b.) Kaç adet veya kaç sayfa olmalı?
CEVAP #2: Burada ölçütünüz, hacimden önce nitelik olmalı: Öykü kitapları, deneme kitapları veya birden çok metinden oluşan kurmaca dışı dosyalar birbirinden bağımsız parçaları içeriyor görünebilir ama parçalar belli bir konu, atmosfer, dil bağıyla bir araya gelmeli.
Eğer dosyanız yayımlanmaya değer görülürse iki-üç yazı ile yedi-sekiz yazı arasında çok fark olmaz ancak hem basım maliyetleri hem de okur eğilimleri itibariyle sayfa sayısı belli bir eşiğin üzerine çıktıkça yayımlanma şansı ve yayımlansa bile okurun okuma hatta satın alma temposu düşecektir.
Çok iyi kotarılmış, toplamda kırk-elli A4’ten oluşan bir dosya ufacık geliyor diye ondan şüphe etmeyin. Önemli olan nitelik.
SORU #3 · Bağımsız parçalardan oluşan dosyam var, içinde daha önce yayımlanmış yazıların yer alması bana dezavantaj sağlar mı?
CEVAP #3: Bu karar yayınevine göre değişir ama genel tutum itibariyle daha önce yayımlanmış yazıların yanında hiç yayımlanmamış yazıların da yer almasını isteyecektir editörünüz. Hem zaten etik olarak da böyle olmalıdır: Okura zaten birilerinin okuduğu, bir yerlerde bulunan yazıları tekrar sunmak biraz ayıp geliyor bana.
Öte yandan, bu yazılar online ortamdaysa dezavantajı biraz daha artar: Online ortamlara ulaşım daha kolay olduğu için yayıncınız muhtemelen bu yazıların kaldırılmasını isteyecektir.
Çaresiz hissedenler için bir tüyo: Mümkünse daha önce yayımlanmış olanları geliştirebilirsiniz. Kurmaca yazılar için belki tercih edilmeyebilir ama araştırma, derleme, deneme gibi parçaları yeni bir göz ve yeni veriler ışığında elden geçirerek okura “gözden geçirilmiş” halini sunmak bir yöntem olabilir.
SORU #4 · Dosyamı A4 mü A5 mi yapmalıyım? Font, punto, satır aralığı nasıl olmalı?
CEVAP #4: A4… Ben bu zamana dek A5 formatında dosya isteyen hiçbir yayınevi görmedim, duymadım. A5, “Kitabım kaç sayfa tutacak?” sorusuna cevap vereceğini sanan bir biçimlendirme olduğu için bir rivayet halinde yayılmış bu bilgi. (Not: Dosyanızı A5 formatına getirerek doğru bir kitap sayfası önizlemesi edinemezsiniz. Yayınevlerinin fontları, puntoları, kitap ölçüleri, kenar payları gibi onlarca değişkeni rol oynar burada.)
Biçimlendirmeye gelince: Kolayca okunabilir, göz yormayan, insani büyüklükteki tüm font/puntolarda gönderebilirsiniz. Yeter ki henüz taslak halindeki bir dosya için kapak tasarlamaya falan girişmeyin. Siz en iyisi ve en kolayı, standarda en yakın olan Times New Roman, 12 punto, 1.5 (veya 1.15) satır aralığıyla hazırlayın dosyanızı.
SORU #5 · Bir öykü/roman fikrim vardı. Bunu sinopsis haline getirip (veya örnek bir-iki bölüm yazıp) yayınevine gönderdim ama cevap alamadım. Neden?
CEVAP #5: Yayınevleri “tamamlanmış” dosyalarla ilgilenir. “Şöyle bir fikrim var, yazsam yayımlar mısınız?” gibi sorulara aslında cevap vermeye bile zamanı olmayan garibim editörler “Hayır,” derse de bozulmamak lazım.
Aynı şekilde, tamamlanmış bir dosyanın bir kısmını göndermeniz de size yönelik bir merak ve ilgi uyandırmayacaktır. Merak etmeyin, dosyanız çalınmaz. Herhangi bir yayınevi dosyanızı çalmaya değer gördüyse çalmak yerine yayımlamak ister zaten.
Kaldı ki hırsızlıklar daha çok fikir bazında olur ve bunu tespit etmek de, buna çare bulmak da çok zordur. Ama her durumda, bu sorudaki durumla bir ilgisi yoktur.
İZLEME ÖNERİSİ: Yayınevlerine dosya göndermek konusunda çok daha fazlası için: Yazar Adayının El Kitabı çerçevesinde hazırladığımız, farklı zamanlarda ve mekânlarda Şeniz ile birlikte konuk ettiğimiz, editörler Çiğdem Aldatmaz ve Sevengül Sönmez’in deneyimlerini aktardığı söyleşileri Youtube kanalımızda bulabilirsiniz.
Görsel: Scott Graham · Unsplash
Merhaba. Yakında askere gideceğim. Bitmek üzere de olan kitap dosyam var. Eğer onaylanırsa bana mail üzerinden mi ulaşıyorlar? Dönüş yapabilmem için askere gitmeden mi vereyim evrakları? Yoksa askerliği bitirmeye yakın mı dosyayı göndereyim?
Merhaba Mert Bey. Muhtemelen siz askerden dönene dek ancak cevap verirler. 🙂 Ayrıca size ulaşamasalar bile dosyanız yayımlanmaya değer görülürse sonrasında da görüşebilirsiniz. Dilerseniz gitmeden e-posta adresinize otomatik yanıt koyabilirsiniz. Askerliğiniz ne kadar sürecek bilmiyorum ama normalde de haftada bir de olsa maillerinizi kontrol edebilir olacaksınız. Sevgiler. (KorayS.)
Çok teşekkür ederim cevabınız için. Youtube’dan ayrıca ilgilendiğiniz için de çok müteşekkirim. 🙂
Merhaba.
Farklı romanlar için farklı yayınevleri ile çalışabilir miyim? İkinci romanı farklı bir yayınevinde yayınlatmak istiyorum çünkü.
Merhaba. Türkiye’de çok satan bir yazar olmadığınız sürece sözleşmeler yazar bazlı değil kitap bazlı yapılıyor.
Yani evet, sözleşmelerinizi kitap bazlı yaptığınız için farklı yayınevleriyle farklı kitaplar için çalışabilirsiniz.
Bol şans…
Merhaba. Sel yayınları dosya gönderim koşullarında başka yayınevine göndermemeyi şart koşmuş. Ama bekleme süresi de altı ay. Onunla birlikte bir iki yayınevine daha göndersem sorun olur mu?
Merhaba. Hiçbir yayınevi sizden böyle bir şey isteyemez. Etik veya hukuki olarak böyle bir şey istemeleri mümkün değil. Herhangi bir yayıneviyle sözleşme imzalamadığınız sürece dosyanız sizindir ve istediğiniz sayıdaki yayınevine gönderebilirsiniz. Rahat olun.