Yaratıcı Yazarlık Kitapları Tavsiyeleri – I | Koray Sarıdoğan

Yaratıcı yazarlık kitapları konusuna girerken önce şunu söyleyelim: Yazmak isteyen iyi okur için her kitap yaratıcı yazarlık kitabıdır. Her kurmacanın, her şiirin, edebi kaygı güden her kitabın vereceği bir ipucu vardır yazma yolunda.

Yaratıcı Yazarlık  Türkiye’de de ilgi görmeye başladıkça bugüne kadar biraz savruk, literatürden kopuk nitelikteki örneklerin dışına çıkan kitaplar da yayımlanmaya başladı.

Yaratıcı Yazarlık kitapları arasında böyle bir derlemeye girişirken salt bu alanda yazılan, doğrudan Yaratıcı Yazı veya Yazarlık alanına odaklı isimlerle hazırlanan kitaplarla sınırlı kalmayıp yazmak üzerine düşünen herkesin okuması gerektiğini düşündüğümüz eserleri de kattık. Çünkü DAHA ÖNCE DE BELİRTTİĞİMİZ ve her fırsatta belirteceğimiz üzere yazmak, bir dizi formülle, belli başlı teorik bilgiye hakim olmakla değil çok okumak, çok yazmak ve bu ikisi üzerine olabildiğince düşünmekle de ilgilidir.

Bu yüzden “Yaratıcı Yazarlık Teknikleri” tadındaki kitapların yanı sıra yazmanın teorisi, pratiği ve serüveni üzerine de yazılmış kimi kitapları bu yazı serisinde görebileceksiniz.

Yaratıcı Yazarlık Kitapları Listesi

Salih Bolat – Öykü Yazma Teknikleri: Yaratıcı Yazma Dersleri

Salih Bolat’ın kitabı, sonraki iki başlıktaki kitaplar kadar popüler olamadı fakat teorik ve pratik anlamda Türkçe kaynaklar içerisinde oldukça faydalı örneklerden biri olduğunu söylemem gerek.

Öncelikle “Yaratıcı Yazma” başlığını/çevirisini doğru kullanması ile dikkat çeken kitap, Salih Bolat’ın temel yaratıcı yazı unsurlarını  ve tekniklerini tartıştığı yazılarla başlayıp sonrasında çeşitli yazarların çevirilerine ayrılıyor.

Birkaç kaynaktan derlenen çok sayıda yazarın yazıları, Yaratıcı Yazarlık bölümlerinin akademik nitelikteki yabancı örneklerinde, konuya nasıl bakış açıları getirilip tartışıldığını görmemiz açısından zengin bir kaynak sunuyor.

“Creative Writing” alanına önemli katkılar sunmuş olan ve Türkiye’deki Yaratıcı Yazarlık atölyeleri için ders veren çoğu ismin bile bilmediğini –belki bir önyargıyla- tahmin ettiğim Mary Golden, John G. Fitzgerald, John Howard Griffın, Jean Z. Owen, Rust Hills, Fred Shaw, Pauline Bloom, Al lan W Ecker, Marilyn Granbeck, F. A. Rockwell, Thomas H. Uzell, Louise Bogges, James Hilton, Pearl Hogrefe, Wallace Hildick’in yazılarını kitapta bulmak mümkün.

Salih Bolat’ın, bu alanın önemli ders verenlerinden biri olduğunu da ekleyelim.

Murat Gülsoy – Büyübozumu: Yaratıcı Yazarlık

Bu alanın herhalde en ünlü ismi ve yayını, Murat Gülsoy ve onun yazdığı bu kitap.

Kurmaca üzerine yoğunlaşan Murat Gülsoy, “Büyübozumu: Yaratıcı Yazarlık” kitabında kendi yazma pratiklerini de insanlarla paylaşarak geliştirdiği sohbet üslubuyla dikkat çekiyor. Bu kitabın bu kadar tanınır olmasının altında, alandaki iyi kitap eksikliğinin etkisi olduğu kadar bu sohbet üslubunun da etkisi var kuşkusuz. Çünkü bir konuya ilgi duyan insanlara öğretmen masasından konuşur gibi didaktik bir ağızdan konuşmak yerine onlarla aynı sıraya oturup tahtada yazan konuyu anlatmak daha etkilidir her zaman.

Murat Gülsoy, Yaratıcı Yazı üzerine aslında yeni bir şey anlatmıyor. Alandaki genel geçer teorik bilginin üzerine kendi yazma serüvenini anlatarak ama en önemlisi de statik bir “Konu Başlığı- Tanım- Örnek” yöntemi yerine metinler üzerinde örnekler anlatarak konuyu veriyor. Bizim eğitim müfredatının da geçtiğimiz yıllarda benimsemeye çalıştığı ama eline yüzüne bulaştırdığı Yapısalcı Eğitim modeline benzer bir şekilde, örnekler üzerinden göstererek uyguladığı bu sohbet anlatımı, kitabı Türkçe kaynakların önemlilerinden biri haline getiriyor.

Zümrüt Bıyıklıoğlu – Yeni Başlayanlar İçin Yaratıcı Yazarlık

Türkçe kaynakların en popülerlerinden biri de Zümrüt Bıyıklıoğlu’nun Yaratıcı Yazarlık kitabı. Devlet okullarında Yaratıcı Yazarlık dersleri veren öğretmen tanıdıklarımın birçoğu da Bıyıklıoğlu’nun kitabından faydalanıyor; çünkü okuldaki eğitim tekniğine yakın bir şekilde, tanımlamalar ve örneklemeler üzerinden hazırlanmış bir kitap.

Fakat kimi yerlerinde biraz tavsadığını söylemek de mümkün… Sözgelimi, kurgunun en önemli unsuru olan Çatışma konusunun çok kısa, detaydan yoksun ve pek de fikir vermeksizin geçildiğini, literatürdeki önemli bilgilere değinilmediğini görebiliyoruz. Yine aynı şekilde “Zaman-Mekan-Ortam” gibi kritik bir başlığı türler üstü bir anlatımla vermesi gerekirken sanırım örnekler üzerinden gitme çabasıyla bir anda aynı başlık altında Bilimkurgu Edebiyatı’na giriliyor.

Bu gibi handikapları olan Bıyıklıoğlu’nun kitabının en güzel yönü, okullarda ve kimi yaş grubu atölyelerinde uygulanabilecek çok sayıda yazma pratiği önerisini bir araya getirmiş olması. Okul seviyesindeki derslerde uygun bir rehber olacaktır fakat alanın derinlerine inmek için pek yeterli olmadığını söylemem gerek.

Ronald B. Tobias – Roman Yazma Sanatı

Türkçe(‘ye çevrilmiş) kaynaklar içerisinde mutlaka okunması gerektiğini düşündüğüm kitaplardan birisi Amerikalı yazar Ronald B.Tobias’ın Roman Yazma Sanatı… Başlığın roman türüyle sınırlandırılmasına bakmayın; öykü, senaryo hatta tiyatro oyunu yazımına bile uyarlanabilecek bilgilerin olduğu bir kitap karşımızda.

Tobias, “karakter, olay örgüsü, anlatım biçimleri, zaman, mekan…” gibi yazmanın temel unsurları üzerinde durup zaten çok kez söylenmiş olan şeyleri tekrar söylemekle zaman kaybetmiyor. Yazarın temel izleği “çatışma” ve “kurgu” unsurları. Bu ikisini son derece güncel bir bakışla yeniden yorumlayan yazar, kurgunun geriye kalan tüm unsurlarını, onları asıl etkili kılacağını düşündüğü bu iki unsurun, çatışmanın ve kurgunun çerçevesinde ele alıyor.

Edebiyat tarihinde farklı yaklaşımlarla birçok kez sınıflandırılan kurgu çeşitlerini özgün bir yorumla tekrar toparlayan Tobias’ın gerek giriş bölümleri, gerek bu Yirmi Temel Kurgu içinde anlattıkları, kitabı bir kez okunup rafa kaldırılacak değil başucunda bekletilecek bir kaynak haline getiriyor.

Joseph Campbell – Kahramanın Sonsuz Yolculuğu

Öncelikle bu kitabın salt “yazma” üzerine yazılmadığını söyleyelim. Campbell’ın kitabı da okudukça yeni bakışlar geliştirebileceğimiz, aynı zamanda da bilgi deryası olan bir eser.

Joseph Campbell, mitlerden bugüne, insan medeniyetindeki değişimlerin hem sosyolojik, hem kültürel hem de sanatsal anlamda değiştirdiği “kahraman” unsurunu felsefi, psikolojik ve daha önemlisi de psikanalitik olarak inceleyerek karşımıza birçok disiplinle kesişme kümesi olan bir genel kültür başyapıtı koyuyor.

Öte yandan senaryo yazarlığından romana, kahraman yaratmanın incelikleri üzerine düşünen, bunu yazılarına uygulamak isteyen yazar adaylarına da çarpıcı, heyecan verici bir öğrenme deneyimi sunuyor.

Önceki başlıktaki Tobias’ın kitabı yazma konusunu kurgu ve çatışma çerçevesinde verirken Campbell’ın kitabı karakter ve kahramanın tarihsel değişimi üzerinden veriyor. Özellikle psikolojik ve psikanalitik atıflar, iyi bir eser ve güçlü kahramanlar yaratırken birkaç kat daha derinleşmek gerektiği gerçeğiyle okuru/yazar adayını baş başa bırakıyor.

Milan Kundera – Roman Sanatı

Her fırsatta söylediğimiz üzere, yazmanın inceliklerine dair fikir sahibi olmak salt teknik anlatan kitaplardan beklenmemeli. İyi yazarların, yazmak üzerine denemeleri de son derece önemli, bu yüzden 3K Atölye’de sıkça paylaşacağımız bu türdeki kitaplardan biri de Milan Kundera’nın, farklı zamanlarda yazılmış bağımsız parçalardan oluşan Roman Sanatı kitabı.

Roman tarihinden kurmaca türlerine, modern romanla yeni roman arasındaki değişimlere, yazma yöntemlerine kadar geniş bir çerçevede yazılmış hacmen küçük ama yoğun bir kitap olan Roman Sanatı’ndaki konu başlıkları şöyle:

Ernest Hemingway – Yazmak Üzerine

Amerikan edebiyatının güçlü ismi Hemingway’in Yazmak Üzerine kitabındaki parçalar,  böyle bir kitap oluşturmak amacıyla yazılmış değil. Yazarın denemelerinden, konuşmalarından, mektuplarından derlenmiş, yazmak ve yazarlık üzerine birtakım parçaları bulduğumuz kitap bir yanıyla fikir verici ama Hemingway’in meşhur sabit fikirliliğinin buradaki kimi parçalarda da karşımıza çıktığını görüyoruz.

Kitabın kapağına da alınan “Düzyazının kuralları, uçuş, matematik veya fizik kanunları kadar değişmezdir,” ifadesi gibi, yolun başında olan kimi yazarları ümitsizliğe düşürmesi muhtemel ifadeler olduğunu söyleyelim.

Stephen King – Yazma Sanatı

Yazarların kendi yazma serüvenlerini anlattıkları eserler içerisinde en ünlülerinden ve okuması en zevklilerinden biri olan Stephen King’in “Yazma Sanatı”, yazarın eser adlarıyla bölümlendirilmiş. King, her başlıkta ilgili romanının ilham aşamasından sonuçlandırma aşamasına kadarki süreci son derece zevkli ve eğlenceli bir üslupla anlatıyor.

Yazmayı hayatının bir parçası değil de ta kendisi olarak konumlandırılmış bir yazarın kitabı, özellikle “yazıyla yaşamak” alışkanlığı açısından ilham verici.

Orhan Pamuk – Saf ve Düşünceli Romancı

Yazarların kaleme aldığı yazarlık üzerine kitaplardan birkaç tane de yerli örnek verelim.

Nobelli yazarımız Orhan Pamuk’un Saf ve Düşünceli Romancı kitabı bu kategoride pek az anılagelen bir roman oldu; oysa Orhan Pamuk’un yazma süreçlerini ve roman türü üzerine anlattığı ipuçları hem keyifli bir okuma, hem de kafa açan örnekler içeriyor.

Yine Orhan Pamuk’un Manzaradan Parçalar kitabının “Kitaplar ve Edebiyat“, “Benim Kitaplarım” ve “Sanat” bölümlerindeki fikirleri de hem edebiyat kültürü, hem de yazmanın incelikleri açısından fikir verici olacaktır.

Yaratıcı Yazarlık Teknikleri – Şenol Erdoğan, Gamze Yeşildağ

Şenol Erdoğan’ın Kerouac, Bennstein, Mayer, Pound, Rimbaud, Noon, Burroughs, Gysin, Anais Nin, Dali, Duchamp, Ginsberg, Freud, William Blake, Yeats ve Breton gibi birçok ismin eserlerinden derleyerek hazırladığı kitap, bildiğimiz örneklerden biraz farklı.

Kitabın alt adı olan “Şiir, Düzyazı ve Aradaki Tüm Olasılıklar İçin Yöntemler” ifadesi, kitapta bahsi geçen Yaratıcı Yazarlık tekniklerinin statik, sıradan, yalnızca bir bütün oluşturmaya yönelik değil, eldeki bütünü bozma, bozup yeniden yaratma, kolaj yapma ve bizdeki kurslarda pek bahsedilmeyen cut-up yöntemleriyle deneysel yazı pratiklerini tanıma şansını Türkçe okuruna sunuyor.

Gamze Yeşildağ’ın editörlüğü ve sunuş yazısıyla açılan kitapta dilin ve anlamın sınırlarının nasıl bozulabileceğini, ötesine nasıl geçilebileceğini anlatan çok sayıda yazma pratiği var.

Sadece pratikler sunan bir kitap olduğu düşünülmesin; bahsi geçen yazarların yazmak, dil, edebiyat ve başka özgün yazarların eserleri üzerine kalem oynattıkları denemeleri de oldukça fikir verici birer içerik olarak kitapta yer almış.

Yazmanın Zavallılığı ve Yazarın Ölümü Üzerine – Fernando Sdrigotti, Peter Lamarque, William S.Burroughs

Bu,  yaratıcı yazarlık kitapları kapsamındaki teorik bilgi içeren kitaplardan değil. Fakat çok havalı, çok uhrevi, çok gizemli bir rol yüklediğimiz -kuşkusuz öyledir de- fakat bu rolü yaşarken özünden koptuğumuz edebiyata ve yazma uğraşına dair ezber bozan metinler içeren bir denemeler derlemesi.

Sub Press’in hazırladığı kitapta Sdrigotti, Lamarque ve Burroughs’un konuşmaları veya yazılarından parçalar yer alıyor. Özellikle Sdrigotti’nin “Yazmanın Lüzumsuzluğu Üzerine” ve Lamarque’ın “Yazarın Ölümü” parçaları, bu yola giren herkesin haberdar olması gereken metinlerden.

Semih Gümüş – Yazar Olabilir miyim?

Türkiye yayıncılığının ve editörlük kurumunun önemli isimlerinden Semih Gümüş, “Yaratıcı Yazarlık Dersleri” alt başlığıyla hazırladığı bu ünlü kitabında, özellikle yolun henüz çok başında olanlara, nelerle karşılaşabilecekleri konusunda önemli tecrübelerden süzülen notlarını iletiyor.

Öte yandan kurmaca, gerçeklik, metni güçlendiren veya zayıflatan unsurlar…, gibi bir dizi teknik konunun yanı sıra farklı isimlerin çeviri denemelerine de yer veriliyor. Cortazar’dan Hemingway’e, Marquez’den Borges’e dek, önemli kalemlerin yazmak ve yazarlık üzerine tavsiyelerinin yer aldığı kitap, her ne kadar Semih Gümüş’ün kaleme aldığı kimi kısımlarda tatsız bir didaktik dile sahip olsa da bir mesleki tecrübe ve bilgi birikimi zenginliği itibariyle okunması gerekenler arasında.

Kitaptaki dört aşamalı okuma listesi de dikkate değer…

Hasan Akay – Doğrandıkça Artan Ekmek

Bizzat kendisinden ders alma şansını bir yıl farkla kaçırdığım, bugün Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi’nde derslerine ve Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğüne devam eden Hasan Akay’ın, özellikle yapısökümcü yaklaşımı metinlere uyarladığı çalışmaları, bugün genel okur tarafından bilinmese de hem metin analizi, hem nitelikli okurluk ve dolaylı olarak hem de yazarlık yoluna düşenler için hem çarpıcı, hem zihin açıcı olacaktır.

Hocanın Şiiri Yeniden Okumak ve Şiire Yeniden Bakmak adlı kitaplarının devamı niteliğinde hazırlanan kitap, bu listedeki diğer kitapların aksine şiire odaklanıyor ve bugün epey bir sığlaştığını herkesin az çok kabul edeceği şiir sanatının ve onu yorumlama uğraşının satır aralarını göz önüne seriyor.

Hakan Bıçakcı – Uydurmanın İncelikleri: Kurmaca Üzerine Kişisel Yaklaşımlar

Yeni olmasına rağmen yayıncılığa, özel örneklerle hızlı bir giriş yapan hep kitap’ın Atölye adını verdiği serisinin yeni kitaplarından biri olan “Uydurmanın İncelikleri: Kurmaca Üzerine Kişisel Yaklaşımlar”, Hakan Bıçakcı tarafından yayına hazırlanan bir kitap. İçinde Başar Başarır, Doğu Yücel, Fuat Sevimay, Hakan Günday, İsmail Güzelsoy, Jale Sancak, Mahir Ünsal Eriş, Mario Levi, Mine Söğüt, Murat Özyaşar, Müge İplikçi, Nermin Yıldırım, Seray Şahiner, Yavuz Ekinci gibi isimlerle yapılmış soru-cevaplarla farklı tarzlarda kalem oynatan yazarların kurmacaya ve yazmaya bakışları göz önüne seriliyor ve teorik anlamda önemli ipuçları ortaya koyuluyor.

Ursula K. Le Guin – Dümeni Yaratıcılığa Kırmak

hep kitap’ın yine aynı serisinin ilk kitaplarından olan, Ursula K. Le Guin’in “Dümeni Yaratıcılığa Kırmak” kitabı, Türkçe kaynaklar arasına kazandırılan özel eserlerden birisi. Le Guin gibi kurmacanın sınırlarını başarıyla zorlayan bir kalemden beklenenin aksine, kurmaca tekniklerinden daha çok, konunun dil ve anlatım yönüne odaklanan kitap, kurmaca söz konusu olduğunda nedense çoğu kez öncelik verilmeyen dilbilgisi kuralları ve işin kural yönünden çok anlatıma zenginlik kazandıran alternatif yollarını keyifli bir anlatımla okura sunuyor. Bölümlerin sonundaki çalışmalar ve kitabın sonuna ek olarak konulan Çalışma grubu Atölyesi bölümü de kitabı değerli kılan unsurlardan birisi.

Berna Moran – Edebiyat Kuramları ve Eleştiri

Adını ilk kez duyanların biraz sıkıcı ve ürkütücü buldukları fakat esasında hiç de öyle olmayan kitap, özellikle Türk Dili Edebiyatı ve ilgili bölüm öğrencilerinin hatmetmek durumunda -iyi ki- kaldıkları bir eser.

İyi yazmanın ve okumanın olmazsa olmaz araçlarından “eleştiri”, ama doğru eleştiri, üzerinde ağırlıklı olarak duran kitap eleştirel yöntemle metni analiz etmenin hem tarihini, hem bakış açılarını hem de örneklerini sunuyor.

Gerek iyi okur, gerek iyi yazar olma yolunda derinleşmek isteyenler için iyi başlangıç eserlerinden birisi…

Berna Moran’ın ayrıca üç kitaplık “Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış” serisinin de okunması, sadece eleştiri anlamında değil birçoğunu belli bir derinlikle okuduğumuz yerli romanımızın satır aralarına, alt metinlerine ve teknik altyapılarına dair paha biçilmez ipuçları verecektir.

E.M. Forster – Roman Sanatı

Geçtiğimiz yüzyılın en önemli kalemlerinden olan Edward Morgan Foster’ın, adından da anlaşılacağı üzere roman türü üzerine 1927 yılında Cambridge Üniversitesi’nde yaptığı konuşmaları içeriyor. Her ne kadar Türkçede henüz yayımlanmamış birçok yabancı esere yapılan atıflar, Türkçe okuru için kimi yerlerde bir kopma sebebi olsa da genel itibariyle Forster’ın eleştirel bakışıyla verdiği ipuçları, roman türü üzerine kafa yoran herkesin okuması gereken ve işine yarayacağı bilgiler.

Yaratıcı Yazarlık Kitapları · Yeni Bir Video Serisi

KalemKahveKlavye Youtube kanalında yazarlık ile ilgilenenler için yeni bir video serisi başladı: Yaratıcı Yazarlık Kitapları. Bu seride içinden yazmak, yazarlık, yaratıcılık ve edebiyat geçen teknik ve teorik kitapları konuşacağız.

Koray Sarıdoğan’ın hazırladığı serinin ilk iki videosu eşzamanlı olarak yayınlandı: Serinin ilk videosunda, “Yaratıcı Yazarlık Kitapları Nasıl Okunmalı?” sorusuna altı maddede cevap veren Koray Sarıdoğan, ikinci videoda öne çıkan kitap tavsiyeleri ve detaylarını izleyicilerle paylaştı.

Abone olmayı, beğenmeyi, soru ve yorumlarınızı yazmayı ve videoyu paylaşmayı unutmayın!
İyi seyirler… 🙂

Ana Görsel: Joey Guidone

Koray Sarıdoğan

1987, Ankara. Türk Dili ve Edebiyatı lisansı, Yeni Türk Edebiyatı yüksek lisansı… KalemKahveKlavye’nin kurucu editörü. Yayımlanmış ve henüz yayımlanmamış bazı kitapların yazarı. Evli ve iki kedi babası…

koraysaridogan.com